ความเป็นธรรมที่จับต้องได้ : กรณีผู้ตรวจการแผ่นดิน

คำนำ

     ผู้ตรวจการแผ่นดินมีอำนาจหน้าที่หลักตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ในการพิจารณาและสอบสวนหาข้อเท็จจริงตามคำร้องเรียน กรณีการไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย หรือปฏิบัตินอกเหนืออำนาจหน้าที่ตามกฎหมายของข้าราชการ พนักงานหรือลูกจ้างของหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจหรือราชการส่วนท้องถิ่น การปฏิบัติหรือละเลยไม่ปฏิบัติหน้าที่ของข้าราชการ พนักงาน หรือลูกจ้างของหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐหรือรัฐวิสาหกิจ หรือราชการส่วนท้องถิ่น ที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้ร้องเรียนหรือประชาชนโดยไม่เป็นธรรม ไม่ว่าการนั้นจะชอบหรือไม่ชอบด้วยอำนาจหน้าที่ก็ตาม การตรวจสอบการละเลยการปฏิบัติหน้าที่หรือการปฏิบัติหน้าที่โดยไม่ชอบด้วยกฎหมายขององค์กรตามรัฐธรรมนูญและองค์กรในกระบวนการยุติธรรม ทั้งนี้ ไม่รวมถึงการพิจารณา พิพากษาอรรถคดีของศาล และพิจารณาปัญหาเกี่ยวกับความชอบด้วยรัฐธรรมนูญ หรือตามกฎหมาย

     นับตั้งแต่เริ่มจัดตั้งองค์กรผู้ตรวจการแผ่นดินเมื่อปี พ.ศ. 2543 เป็นต้นมา ผู้ตรวจการแผ่นดินได้ตรวจสอบเรื่องร้องเรียนและพิจารณาวินิจฉัยโดยมุ่งเน้นให้เกิดความเป็นธรรมแก่ทุกฝ่ายและใช้หลักสันติวิธีซึ่งประสบผลสำเร็จสามารถแก้ไขปัญหาต่างๆ ของผู้ร้องเรียนและช่วยเสริมสร้างธรรมาภิบาลของรัฐได้หลากหลายกรณี หนังสือ "ความเป็นธรรมที่จับต้องได้ : กรณีผู้ตรวจการแผ่นดิน” เล่มนี้จึง จัดทำขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นสื่อกลางให้ประชาชนรับทราบถึงภารกิจของผู้ตรวจการแผ่นดินและประโยชน์ที่ประชาชน จะได้รับอย่างเป็นรูปธรรม เสนอตัวอย่างที่น่าสนใจของการแก้ไขเรื่องร้องเรียนที่เป็นรายกรณี และเรื่องที่มีผลกระทบต่อสาธารณะ จัดทำในลักษณะการเล่าเรื่องเทียบเคียงกับเรื่องร้องเรียนจริง ใช้ภาษาอย่างง่ายมีรูปภาพประกอบเพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจต่อประชาชนทั่วไป เปรียบเสมือนคู่มือประชาชนเพื่อเทียบเคียงกับความเดือดร้อนที่ประสบอยู่ หากมีลักษณะใกล้เคียงคล้ายคลึงกับเรื่องร้องเรียนที่ได้ยกมานี้ประชาชนก็สามารถส่งเรื่องร้องเรียนดังกล่าวให้แก่ผู้ตรวจการแผ่นดินเพื่อพิจารณาข้อร้องเรียนนั้นได้

     หวังเป็นอย่างยิ่งว่า องค์กรผู้ตรวจการแผ่นดินจะสามารถเป็นที่พึ่งของประชาชนและเสริมสร้างความเป็นธรรมในสังคมไทย หากท่านไม่ได้รับความเป็นธรรมจากข้าราชการหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ ขอให้ใช้สิทธิร้องเรียนต่อผู้ตรวจการแผ่นดิน ไม่เฉพาะเพื่อประโยชน์ของตัวท่านเอง แต่เพื่อส่วนรวมและเพื่อช่วยกันสร้างสรรค์สังคมไทยให้น่าอยู่ต่อไป