บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 230 กำหนดให้ผู้ตรวจการแผ่นดิน มีหน้าที่ในการเสนอแนะต่อหน่วยงานของรัฐให้มีการปรับปรุงกฎหมาย กฎ ข้อบังคับ ระเบียบ หรือคำสั่ง หรือขั้นตอนการปฏิบัติงาน ที่ก่อให้เกิดความเดือดร้อนหรือความไม่เป็นธรรมแก่ประชาชนหรือเป็นภาระแก่ประชาชน เกินสมควร รวมถึงแสวงหาข้อเท็จจริงเมื่อเห็นว่ามีผู้ได้รับความเดือดร้อนหรือความไม่เป็นธรรมจากการไม่ปฏิบัติตามกฎหมายหรือปฏิบัตินอกเหนือหน้าที่และอำนาจตามกฎหมายทั้งจากหน่วยงานหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ เพื่อเสนอแนะต่อหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องให้ขจัดหรือระงับความเดือดร้อนหรือความไม่เป็นธรรมดังกล่าว ผู้ตรวจการแผ่นดินจึงได้พิจารณาเห็นชอบให้ดำเนินการศึกษาพร้อมทั้งจัดทำรายงานเพื่อเสนอแนะ ต่อคณะรัฐมนตรีและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องถึงกรณี "ปัญหาการเรียกเก็บค่าบริการสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน ที่เป็นภาระแก่ประชาชนเกินสมควร”
สถาบันผู้ตรวจการแผ่นดินศึกษาซึ่งมีภารกิจในการศึกษา วิเคราะห์ วิจัยในประเด็นที่สำคัญเพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการปฏิบัติงานของผู้ตรวจการแผ่นดินจึงได้ศึกษาการดำเนินกิจการของการประปานครหลวง เป็นกรณีศึกษา ประกอบด้วย ระเบียบและกฎหมายที่เกี่ยวข้องที่การประปานครหลวงใช้ในการเก็บค่าธรรมเนียมการติดตั้งประปาใหม่ให้กับผู้ขอใช้น้ำประปาของประชาชนที่อาศัยอยู่ในเขตพื้นที่รับผิดชอบ ต้นทุนและผลตอบแทนในการผลิตน้ำประปา ระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2556 – 2561 รวมถึงสถานการณ์ความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงน้ำประปา เพื่อสอดรับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 และยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561 – 2580) กับนโยบายที่ต้องการลดความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานของประชาชนในสังคม
